اتاق چند حسی یا اتاق تاریک
اتاق چند حسی یا اتاق تاریک
یکی از انواع ابزارهای درمانی در گروه اختلالات تکاملی کودکان است.اتاق تاریک در زمینه ادراک دیداری و شنیداری (کاررکردهای توجه دیداری، حافظه دیداری، ادراک عمق دیداری، هماهنگی چشم و دست، کنترل محیط از راه دور و ….) خدمات خود را ارائه میدهد. فضای این اتاق به گونهای است که با کاهش نور، به طور کامل تاریک میشود و از ابزار پیشرفته جهت ایجاد نور و محرک های بینایی استفاده می شود که مزایای زیادی را به دنبال خواهد داشت. کلیه کودکان با مشکلات هوشی، رشدی، اختلالات توجه و تمرکز و … میتوانند از این خدمات استفاده کنند.
فواید استفاده از اتاق تاریک
- محدود کردن حواس¬ها و جهت دادن به حواس کودک
- افزایش توجه کودک به محرک¬های دیداری و شنیداری
- افزایش درک کودک از بدن خود (body concept) و (Body image)
- افزایش تحمل و حس آرامش در کودک
- افزایش ادراک عمق در کودک
- افزایش حافظه دیداری
- بهبود هماهنگی چشم و دست، تعقیب بینایی
- بهبود و تقویت انواع توجه به طور مجزا : توجه انتخابی selective attention جا به جایی توجه Shifting attention و تقسیم توجه divided attention
- بهبود حرکات چشمی (visual Scanning)، تعقیب بینایی و افزایش میدان توجه بینایی
- بهبود مهارت کاوش چشمی و افزایش میدان توجه بینایی
- فضایی آرام برای کاهش اضطراب و ترس کودک
- آموزش مفاهیم شناختی
- کاهش مقاومت کودک در یادگیری
- کاهش مقاومت کودک در برابر محیط جدید
- افزایش تعامل کودک و بهبود روابط اجتماعی
استفاده از وسایل متفاوتی نظیر پروژکتور، چراغ های رنگی نصب شده بر دیوار، چراغ قوه، فیبرهای نوری، حباب ها نورانی تونل نورانی و غیره فضای جذابی را برای کودک ایجاد میکند که قبلاً آن را جایی تجربه نکرده است. در این بخش به کودک اجازه داده میشود تا شرایطی را تجربه کند که هر یک از حواس و یا مهارتها و ناتواناییهایش به ترتیب (مجزا) و به تدریج مورد بررسی و در روند بهبود قرار بگیرند. ضمناً اینکه کودک میتواند مدتی را از محیط پرهیاهو دور بماند و در محیط آرام و جذاب قرار بگیرد.
اتاق تاریک به عنوان یکی از زیر مجموعه های محیط چند حسی (multi sensory environment ) یا MSE به تقویت عملکردهایی می پردازد که در آن غالبا حس های بینایی ، شنوایی ، وستیبولار ، عمقی و لامسه تحریک و تقویت می شود .
اختلال پردازش حسی (sensory processing disorder ) ، در طیف وسیعی از اختلالات مانند اوتیسم، ناتوانایی های یادگیری، اختلالات نقص توجه و عقب ماندگی ذهنی مشاهده می شود.
اختلال یا عدم کارکرد یکپارچگی حسی (SID) یا / اختلال پردازش حسی (SPD) نوعی اختلال عصبی است که ناشی از عدم قابلیت مغز برای یکپارچه‌سازی، پردازش و پاسخ به اطلاعات مشخص دریافت شده از پنج سیستم حسی اصلی بدن است. این دستگاه‌های حسی مسئول تشخیص تصاویر، صداها، بو، طعم‌ها، درجه حرارت، درد و موقعیت و حرکت بدن است. سپس مغز یک تصویر ترکیبی از این اطلاعات را تشکیل میدهد تا بدن بتواند نسبت به محیط پیرامون خود حس داشته و نسبت به آن‌ها واکنش مناسب را نشان دهد. ارتباط مداوم میان طرز رفتار و عملکرد مغز، ادغام یا یکپارچگی حسی (SI) نامیده میشود. ادغام حسی یک پایه بسیار مهم برای رفتار و یادگیری در زندگی فرد را فراهم میکند.
تجربیات حسی شامل لمس، حرکت، هوشیاری بدن، بینایی، صدا، بو، مزه و نیروی جاذبه است. تمایز قائل شدن بین این تجربیات، فرایند ادغام حسی (SI) است. در حالیکه روند یکپارچگی حسی به طور خودکار و بدون نیاز به تلاش اتفاق می‌افتد، برای بعضی افراد این فرایند ناکارآمد است. در این افراد تلاش و توجه گسترده‌ای مورد نیاز است تا ادغام حسی رخ دهد، ضمن اینکه تضمینی برای دستیابی به این هدف وجود ندارد. هنگامی که این امر اتفاق می‌افتد، اهداف به سادگی کامل نمی‌شوند و این مسئله منجر به اختلال یگپارچگی (SID) یا اختلال پردازش حسی (SPD) میشود.
به منظور درمان و توانبخشی این افراد از تحریک حسی مشخصی استفاده می شود که آن را بر اساس وضعیت حسی فرد به طور منحصر به فرد انجام می دهیم که اتاق تاریک به عنوان یک اتاق حسی Sensory room علاوه بر جنبه های مفید فرعی دیگر مانند آرامش بخشی ، و آموزش شناختی و رفتاری این هدف را محقق می کند .
بابل تیوب یکی از تجهیزات اتا تاریک است که یک عنصر ضروری در مجموعه ی حسی می باشد و از ستون حباب ، نورپرداز متغیر نور و رنگ استفاده می شود که بوسیله ی یک کنترل قابل تنظیم است .
کاربرد :
- نور و حرکت حباب بابل تیوپ موجب بهبود وضعیت توجه می گردد
- حرکت حباب ها موجب تعقیب چشمی فرد می شود
- تعویض رنگ بابل تیوپ موجب امتداد و نگهداری توجه می شود
- مطالعات نشان داده است که بابل تیوب در کاهش ترس و اضطراب کودک موثر بوده و محیطی سرشار از آرامش را برای او فراهم می کند
- برای ارزیابی وضعیت بینایی
- افزایش مهارت های ارتباطی به علت فضای دایره وار
- بهترین مکان برای آموزش مفاهیم شناختی همچون تشخیص رنگ می باشد .
- افزایش تماس چشمی نیز می تواند در فاصله بابل تیوب و آینه ممکن شود .
